Uzun Sap Bağlama Hakkında Detaylı Bilgi
Bağlama, geleneksel olarak çeşitli boyutlarda üretilmekte ve kullanılmaktadır. Günümüzde en çok kullanılan bağlama türleri arasında ise meydan, divan, bağlama ve curadır. Bağlamanın yapımında kullanılan ağaçlar, bağlama boyutlarının standart olmamasını ve her bağlamanın farklı boyutlarda olmasına neden olur. Bu durum, geleneksel müzik aletlerinden olan bağlamanın Eski Türklerin göçebe yaşam biçimine sahip olmasından kaynaklanır. Günümüzde, değişik alanlarda kullanılan bağlamanın ebatları incelendiğinde, 20 – 52 cm arasında olduğu görülür. Bağlamanın değişen ebatları nedeni ile bağlama çeşitlerinin geniş bir ses aralığına sahip olması ve ses rengi yelpazesine sahip olması da bağlamanın öne çıkan özelliklerinden birisidir. Bağlamanın en yaygın türlerinden birisi de uzun sap bağlamadır.
Uzun sap bağlama, 23 – 4 perdelidir. Halk müziğinin temel müzik enstrümanları arasında yer alır. Tekne boyutu isteğe göre değişebilir ancak gelen olarak 40 – 42 cm olarak karşımıza çıkar. Uzun sap bağlama, meydan sazından bir oktav ve divan sazından beş ses daha tiz olmaktadır. Üzerine yedi adet tel takılır ancak bu tel sayısı kişinin isteğine göre değişebilir. Takılacak teller ise alt kısımda iki adet çelik tel ve bir adet ince sırma tel, orta kısımda iki adet çelik tel, üst kısımda bir adet çelik tel ve bir adet kalın sırma teldir. Uzun sap bağlamada genellikle tavır denilen yöreler ait çalış ve söyleyiş biçimi ön plana çıkar. Bunlara örnek olarak Zeybek, Silifke, Ankara, Konya, Karşılama örnekleri verilebilir. Akort sistemi kara düzen ya da bozun düzen olarak isimlendirilir. Bozuk düzen akordunda alt teller la, orta teller re, üst teller ise sol sesine akort edilmektedir. Düzen değişiklikleri sırasında ise orta ve üst tellerin tonları değiştirilmektedir.
Uzun sap bağlamada 23 adet perde yer alır. Fiziksel olarak kısa sap bağlamadan daha uzun bir sapa sahiptir. Bu nedenle ismi uzun sap bağlama olarak adlandırılır. Kısa sap bağlama içerisinde kullanılan ağaçlar uzun sap bağlama için de kullanılmaktadır. Fiyat olarak kısa sap bağlama ve uzun sap bağlama arasında herhangi bir fiyat bulunmaz. Bu konuda yanlış bir yaygın kanı bulunmaktadır. Bu kanı ise bağlama kursuna başlayacak kişilerin uzun sap bağlamayı öğrendiklerinde tüm bağlama türlerini çalacağıdır. Bu konuya dikkat edilmelidir. Çünkü, tüm bağlama türlerinin kendilerine ait özellikleri bulunmaktadır.
Bağlama çalmak isteyenlerin karşılaştığı durumlardan birisi kişilere önerilen kara düzen ya da bağlama düzeni adı verilen bağlama türleri ile karşı karşıya gelmeleridir. Ancak bu durum o kadar önemli değildir. Asıl önemli olan kısım ise kısa sap bağlama ya da uzun sap bağlamanın çalınmasıdır. Ancak bunun için iki bağlama türünün sahip olduğu özellikleri bilmektir.
Bağlama türleri, Anadolunun birçok yöresine göre değişiklik göstermektedir. Örnek vermek gerekirse, Denizlide doğup büyüyen bir kişi düğünlerde ya diğer etkinliklerde sürekli olarak Zeybekler ve Teke Yöresi denilen hareketli oyunlar ile karşılaşır. Bu tür oyunlar ise uzun sap bağlama türü ile icra edilmektedir.
Ancak, sürekli olarak uzun sap bağlama ile karşı karşıya kalan bir kişinin kısa sap bağlama ile müziğini icra etmesi daha zor olacaktır. Örneğin, kısa sap bağlama ile zeybek çalmak çok daha zorludur. Uzun sap bağlama ile kolay bir şekilde çalınan zeybek, bu nedenden dolayı kısa sap bağlama ile çalınmamaktadır. Kişinin tercih durumuna kalmış olsa da daha zorlu bir süreç ortaya çıkacaktır.
